Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması
Madde 189- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
GEREKÇE:
Madde metninde, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, ilgili tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacağı düzenlenmiştir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Bu maddenin karşılığı bulunmamaktadır.
Tüzel Kişiler Hakkında Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçlarında Güvenlik Tedbirleri
Giriş
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçları, sadece gerçek kişilerin değil, aynı zamanda tüzel kişilerin de işleyebileceği ciddi suçlardandır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 189. maddesi, bu suçların tüzel kişiler tarafından işlenmesi halinde uygulanacak güvenlik tedbirlerini düzenleyerek hukuk sisteminde önemli bir boşluğu doldurmuştur. Bu makalede, tüzel kişiler hakkında uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarında uygulanan güvenlik tedbirleri, yasal altyapısı ve uygulamadaki yansımaları detaylandırılacaktır.
1. Hukuki Düzenlemeler ve Maddenin Gerekçesi
1.1. 5237 Sayılı TCK’nın 189. Maddesi
Madde Metni:
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Bu düzenleme, madde gerekçesinde belirtildiği üzere, uyuşturucu suçlarının tüzel kişiler vasıtasıyla işlenmesi halinde etkili yaptırımların uygulanmasını amaçlamaktadır (TCK, m.189).
1.2. 765 Sayılı Eski Türk Ceza Kanunu ile Karşılaştırma
Eski 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda bu konuda açık bir hüküm bulunmamakla beraber, 5237 sayılı TCK ile tüzel kişilere yönelik güvenlik tedbirlerinin uygulanması yönünde yeni ve daha kapsamlı bir yaklaşım getirilmiştir.
2. Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları ve Kapsamı
2.1. Yürürlükteki Düzenlemeler
5237 sayılı Kanun’un 60. maddesi ile birlikte değerlendirdiği 189. madde uyarınca; uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçunun, tüzel kişinin organları veya temsilcilerinin katılımıyla, tüzel kişinin faaliyet izninin kötüye kullanılması suretiyle işlenmesi ve tüzel kişi yararına gerçekleşmesi halinde, ilgili tüzel kişi hakkında güvenlik tedbiri uygulanabilir.
2.2. Uygulanabilecek Güvenlik Tedbirleri
Bu kapsamda uygulanabilecek başlıca güvenlik tedbirleri şunlardır:
- Faaliyet izninin iptali: Tüzel kişinin ilgili faaliyette bulunma yetkisinin sona erdirilmesi.
- Malvarlığının müsaderesi: Tüzel kişinin suçtan elde ettiği haksız menfaatlerin devlet tarafından geri alınması.
3. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu ve Ceza Hukuku Perspektifi
3.1. Tüzel Kişi Kavramı ve Sorumluluğu
Tüzel kişiler, gerçek kişilerden bağımsız olarak hukuk sisteminde hak ve yükümlülüklere sahip varlıklar olarak kabul edilmektedir. Ceza hukukunda ise, tüzel kişilerin işlediği suçlarda gerçek kişilerin kusuru ve eylemi esas alınarak sorumluluk tesis edilmektedir (Çalı, 2018).
3.2. Uyuşturucu Suçlarında Tüzel Kişi Sorumluluğunun Önemi
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti, genellikle örgütlü ve kurumsal yapılarla gerçekleştiğinden, tüzel kişilere uygulanacak güvenlik tedbirleri suçun önlenmesinde caydırıcı rol oynar (Gündoğdu, 2020).
4. Uygulamada Karşılaşılan Zorluklar ve Çözüm Önerileri
Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirlerinin uygulanması sürecinde karşılaşılan başlıca sorunlar arasında, delil toplama güçlüğü, tüzel kişilik ve gerçek kişilik arasındaki sınırların belirlenmesi ve malvarlığının tespiti yer almaktadır. Bu sorunların aşılması için hukuki altyapının güçlendirilmesi, kurumsal denetim mekanizmalarının etkinleştirilmesi ve yargı uygulamalarının tutarlı hale getirilmesi önerilmektedir (Kara, 2021).
5. Sonuç
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının önlenmesi amacıyla tüzel kişilere yönelik güvenlik tedbirlerinin uygulanması, ceza hukukunun güncel ihtiyaçlarına uygun ve etkili bir düzenlemedir. TCK’nın 189. maddesi, bu tedbirlerin hukuki temelini oluşturmakta ve suça karşı caydırıcı bir mekanizma sağlamaktadır. Uygulamada etkinlik sağlanabilmesi için hukuki düzenlemelerin doğru yorumlanması ve uygulanması şarttır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Tüzel kişiler hakkında hangi güvenlik tedbirleri uygulanabilir?
Cevap: Faaliyet izninin iptali ve malvarlığının müsaderesi başlıca uygulanan güvenlik tedbirleridir (TCK, m.189).
S2: Güvenlik tedbirleri hangi durumlarda uygulanır?
Cevap: Uyuşturucu suçunun tüzel kişinin organları veya temsilcileri tarafından, tüzel kişi yararına işlenmesi ve faaliyet izninin kötüye kullanılması halinde uygulanır.
S3: Eski Türk Ceza Kanunu’nda tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri var mıydı?
Cevap: Hayır, 765 sayılı Eski TCK’da bu konuda açık bir düzenleme bulunmamaktadır.
S4: Tüzel kişi sorumluluğu nasıl tespit edilir?
Cevap: Suçun işlenmesinde tüzel kişinin organlarının veya temsilcilerinin kusurlu davranışı ve tüzel kişinin menfaat sağlaması aranır (Çalı, 2018).
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.