Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti
Madde 188- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.
(3) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.
(4) (Değişik: 27/3/2015-6638/11 md.) a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması,[78]
b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi,
hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(5) (Değişik: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(6) Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/22 md.) Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.
(7) Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
(8) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Manevi Unsur ve Hukuki Değerlendirme
Giriş
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında düzenlenen önemli suç tiplerinden biridir. Suçun oluşması için gerekli olan manevi unsur (kast), bu suçun temel unsurlarından biridir. Bu makalede, TCK’nın 188. maddesi ve ilgili hükümleri ışığında, uyuşturucu suçlarında kastın anlamı, failin sorumluluğu ve terör bağlantılı suçlarda ceza artırımı konusu ele alınacaktır.
1. Manevi Unsurun (Kast) Tanımı ve Önemi
TCK’nın 188. maddesinde düzenlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçları genel kasıtla işlenen suçlardır (Türk Ceza Kanunu, 2004, md. 188). Genel kast, failin;
- Suça konu maddenin uyuşturucu ve uyarıcı madde olduğunu,
- Maddenin üretim veya ticaretinin resmi makamların iznine tabi olduğunu veya,
- Maddenin uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan bir madde olduğunu bilmesi ve
- Suçun hareket unsurlarını (imal, ithal, ihraç, satış, taşıma vb.) isteyerek yapması anlamına gelir (Özbek, 2020).
1.1. Kast ve Bilgi Unsuru
Failin, suça konu maddenin niteliğini bilmesi zorunludur. Örneğin;
- TCK 188/1 ve 188/3. maddeler için, maddenin uyuşturucu veya uyarıcı madde olduğunun bilinmesi,
- 188/6. madde için, maddenin üretimi resmi izin ve reçeteye tabi olan etkili bir madde olduğunun bilinmesi,
- 188/7. madde için, maddenin uyuşturucu madde üretiminde kullanılan ve resmi izin gerektiren bir madde olduğunun bilinmesi gerekmektedir.
2. Kastın Hukuki Sonuçları ve Hata Durumu
2.1. Kastın Mevcudiyeti
Suçun oluşması için failin sadece kastla hareket etmesi yeterlidir. Başka bir özel maksat (saik) aranmaz (Çetin, 2019). Failin suç konusu hareketi isteyerek yapması ve madde hakkında bilgi sahibi olması, suçun manevi unsurunu tamamlar.
2.2. Suçta Hata (Yanılma) Durumu
TCK’nın 30. maddesi uyarınca, failin;
- Maddelerin niteliği hakkında yanılması (örneğin, esrarı sigara zannetmesi),
- Taşımakta olduğu maddenin ne olduğunu bilmemesi (örneğin, eroini un sanması)
gibi hallerde, hata hükümlerinden yararlanması mümkündür. Bu durumda failin cezai sorumluluğu ortadan kalkabilir veya hafifleyebilir.
3. Kişisel Kullanım Amacı ve Suçun Niteliği
TCK 188/1-3. maddelerinde düzenlenen suçlar genellikle kişisel kullanım amacı dışındaki eylemler için uygulanır (Sağlık Bakanlığı, 2023). Fail;
- Eğer maddenin kişisel kullanım amacıyla imal, satın alma veya bulundurma gibi eylemleri gerçekleştirirse,
- Bu durumda 191. maddede düzenlenen kişisel kullanım suçları oluşur.
Bu ayrım, suçun niteliğini ve ceza yaptırımını belirlemede önem taşır.
4. Terör Suçları Bağlamında Uyuşturucu Suçları
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçunun, bir terör örgütünün faaliyeti kapsamında işlenmesi halinde, Terörle Mücadele Kanunu (TMK) hükümleri devreye girer (TMK, 1991, md. 4/a).
- Bu durumda suç, terör suçu olarak kabul edilir.
- TMK’nın 5. maddesi uyarınca, ceza miktarı artırılır.
- Böylece hem uyuşturucu suçu hem de terör suçu kapsamında cezalandırma yapılır (Erdoğan, 2021).
5. Sonuç ve Değerlendirme
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçları, genel kastla işlenen suçlardır ve failin suç konusu madde hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Hata durumlarında cezai sorumluluk değişebilir. Kişisel kullanım amacı ile işlenen eylemler farklı hükümler kapsamında değerlendirilirken, suçun terör amaçlı işlenmesi halinde ceza daha ağırdır. Bu nedenle, hukuki değerlendirmelerde kastın doğru tespiti ve failin eylemlerinin kapsamının belirlenmesi önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Uyuşturucu suçlarında kast ne anlama gelir?
Kast, failin suça konu maddenin uyuşturucu olduğunu bilmesi ve suçun hareketlerini isteyerek yapmasıdır.
S2: Kast olmadan uyuşturucu suçundan ceza alınır mı?
Hayır. Failin maddeyi uyuşturucu olduğunu bilmemesi durumunda, TCK’nın 30. maddesi uyarınca hata hükümleri uygulanır.
S3: Kişisel kullanım amacıyla bulundurma da uyuşturucu suçu mu oluşturur?
Hayır. Kişisel kullanım amacıyla yapılan eylemler TCK’nın 191. maddesine göre değerlendirilir ve farklı yaptırımlar uygulanır.
S4: Uyuşturucu suçu terör suçu kapsamına nasıl girer?
Suç, terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde işlendiğinde, TMK’nın 4/a maddesi uyarınca terör suçu olarak kabul edilir ve ceza artırılır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.