Yakalanan kişinin mahkemeye götürülmesi
Madde 94 – (Değişik:21/2/2014 – 6526/7 md.)
(1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, en geç yirmi dört saat içinde yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılır.
(2) Yakalanan kişi, en geç yirmi dört saat içinde yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılamıyorsa, aynı süre içinde yakalandığı yer adliyesinde, mevcut değil ise en yakın adliyede kurulu sesli ve görüntülü iletişim sisteminin kullanılması suretiyle yetkili hâkim veya mahkeme tarafından bu kişinin sorgusu yapılır veya ifadesi alınır.
(3) (Ek:8/7/2021-7331/12 md.) İfadesi alınmak amacıyla düzenlenen yakalama emri üzerine mesai saatleri dışında yakalanan ve belirlenen tarihte yargı mercii önünde hazır bulunmayı taahhüt eden kişinin serbest bırakılması, Cumhuriyet savcısı tarafından emredilebilir. Bu hüküm her yakalama emri için ancak bir kez uygulanabilir. Taahhüdünü yerine getirmeyen kişiye, yakalama emrinin düzenlendiği yer Cumhuriyet savcısı tarafından bin Türk lirası idari para cezası verilir.
Yakalanan Kişinin Mahkemeye Götürülmesi: CMK Madde 94 Analizi
Giriş
Ceza muhakemesi sürecinde yakalanan kişinin hukuki statüsü ve haklarının korunması, demokratik hukuk devletlerinin temel ilkeleri arasında yer alır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 94, hâkim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emirleri doğrultusunda yakalanan kişilerin mahkemeye en geç yirmi dört saat içinde çıkarılmasını düzenler. Bu madde, adil yargılanma hakkının güvence altına alınması ve soruşturma ile kovuşturma süreçlerinin etkin yürütülmesi açısından kritik öneme sahiptir (Bayraktar, 2020; Gözübüyük, 2018).
Bu makalede, Madde 94’ün düzenlediği hükümler ayrıntılı olarak incelenecek, şüpheli/sanıklar ile suçtan zarar gören/mağdur/müştekilerin süreçte neler yapması gerektiği açıklanacak ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar tartışılacaktır.
CMK Madde 94 Hükümlerinin Detaylı Analizi
1. Yakalama Emri ve Hâkim Önüne Çıkarma Zorunluluğu
CMK Madde 94/1, hâkim veya mahkeme tarafından düzenlenen yakalama emirleri doğrultusunda yakalanan kişilerin, en geç yirmi dört saat içinde yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılmasını öngörür. Bu süre, kişilerin özgürlük ve güvenlik haklarını korumak amacıyla sınırlayıcı bir süre olarak belirlenmiştir.
2. Sesli ve Görüntülü İletişim Sistemi ile Sorgulama
Madde 94/2’ye göre, yakalanan kişinin yirmi dört saat içinde fiziken mahkemeye getirilememesi durumunda, mevcut adliyede veya en yakın adliyede kurulu sesli ve görüntülü iletişim sistemi aracılığıyla yetkili hâkim veya mahkeme tarafından sorgusu yapılır veya ifadesi alınır. Bu hüküm, özellikle coğrafi uzaklık veya lojistik engeller nedeniyle sürecin aksamasını önlemeyi amaçlar (Özbek, 2019).
3. Mesai Dışı Yakalama ve Taahhüt Uygulaması
Madde 94/3, ifadesi alınmak amacıyla düzenlenen yakalama emriyle mesai saatleri dışında yakalanan ve belirlenen tarihte yargı mercii önünde hazır bulunmayı taahhüt eden kişilerin, Cumhuriyet savcısı tarafından serbest bırakılabileceğini düzenler. Bu hüküm, her yakalama emri için yalnızca bir kez uygulanabilir ve taahhüdünü yerine getirmeyen kişiye bin Türk Lirası idari para cezası verilir.
Şüpheli/Sanık Açısından Yapılması Gerekenler
- Hukuki Haklarını Bilmek: Yakalanan kişi, CMK kapsamında ifade alma, avukat bulundurma ve soru sorma haklarının farkında olmalıdır.
- Taahhüt Hakkının Değerlendirilmesi: Mesai saatleri dışında yakalanan kişiler, savcılık tarafından serbest bırakılma hakkını kullanabilir. Ancak, taahhüt edilen tarihe uymak zorunludur.
- Uzman Ceza Avukatı Danışmanlığı: Yakalanma ve mahkeme süreci boyunca hukuki destek almak, hak ihlallerinin önüne geçilmesi açısından kritik önemdedir.
Suçtan Zarar Gören/Mağdur/Müşteki Açısından Yapılması Gerekenler
- Soruşturmayı Takip Etmek: Yakalanan kişinin mahkemeye çıkarılması sürecinde mağdur, soruşturmanın durumu hakkında Cumhuriyet savcısından bilgi alabilir.
- Haklarını Korumak: Mağdur, beyan ve şikâyetlerini doğru şekilde ve belgelerle sunmalıdır.
- Hukuki Destek Almak: Sürecin doğru yürütülmesi ve mağduriyetin giderilmesi için uzman ceza avukatı rehberliği önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Yakalanan kişi, 24 saat içinde hâkim önüne çıkarılmazsa ne olur?
Cevap: CMK 94/2 gereği, sesli ve görüntülü iletişim sistemiyle sorgulama yapılır; kişi hâkim önüne fiziksel olarak getirilemese de yasal hakları korunur.
Soru 2: Taahhütle serbest bırakılan kişi mahkemeye gelmezse cezası nedir?
Cevap: Yakalama emrinin verildiği yer Cumhuriyet savcısı tarafından bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
Soru 3: Şüpheli veya mağdur hukuki destek almalı mıdır?
Cevap: Kesinlikle. Uzman ceza avukatı sürecin doğru yürütülmesi, hak ihlallerinin önlenmesi ve etkin savunma için gereklidir.
Sonuç
CMK Madde 94, yakalanan kişilerin hukuki güvenliğini ve adil yargılanma hakkını teminat altına alan kritik bir düzenlemedir. Şüpheli/sanık ve mağdurların hak ve yükümlülüklerini bilmesi, sürecin etkin işlemesi açısından önemlidir. Bu süreçte uzman ceza avukatı desteği almak, hukuki risklerin minimize edilmesini sağlar.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.