Yalan yere yemin
Madde 275- (1) Hukuk davalarında yalan yere yemin eden davacı veya davalıya bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Dava hakkında hüküm verilmeden önce gerçeğin söylenmesi halinde, cezaya hükmolunmaz.
(3) Hükmün icraya konulmasından veya kesinleşmesinden önce gerçeğin söylenmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilir.
GEREKÇE:
Madde, hukuk davalarında taraflara kanuna uygun olarak ve sübut vasıtası oluşturmak üzere yöneltilen yeminin yalan yere icrasını cezalandırmaktadır. Suçun oluşması, teklifin kanunî şekil ve koşullara uygun olmasına ve yemin önerilmesinin kanunen olanaksız bir konuya ilişkin bulunmamasına bağlıdır.
Dava hakkında hüküm verilmeden yalan yere yeminden dönülmesi hâlinde, fail hakkında cezaya hükmolunmayacaktır. Buna karşılık, hükmün icraya konulmasından veya kesinleşmesinden önce gerçeğin söylenmesi hâlinde ise, verilecek cezada belli oranda indirim yapılması öngörülmüştür.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 287 – Bir kimse hukuk davalarında müddei yahut müddeaaleyh sıfatını haiz olduğu halde yalan yere yemin ederse altı aydan üç seneye kadar hapis olunur ve otuz liradan yüz liraya kadar ağır cezayı nakdi alınır ve muvakkaten hidematı ammeden memnuiyet cezasiyle cezalandırılır. Eğer fail bu dava hakkında bir karar verilmezden evvel yeminden dönerse hapis cezası bir aydan altı aya kadardır.
AÇIKLAMALAR
Yalan Yere Yemin Suçu
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 275. maddesi, hukuk davalarında yalan yere yemin eden davacı veya davalının cezai sorumluluğunu düzenlemektedir. Bu suç, hem adaletin korunması hem de dava sürecinin güvenilirliğinin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Yalan yere yemin suçu, hukuk sisteminde güveni zedeleyen, davaların sağlıklı yürütülmesini engelleyen ciddi bir fiildir (Aktaş, 2020).
Bu makalede, TCK m.275’in uygulanması, suç isnat edilen ve mağdur olan kişilerin hakları, süreçte atılması gereken adımlar ve sıkça sorulan sorular detaylı şekilde ele alınacaktır.
1. TCK m.275’in Düzenlemesi
Madde 275:
- Hukuk davalarında yalan yere yemin eden davacı veya davalıya bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
- Dava hakkında hüküm verilmeden önce gerçeğin söylenmesi halinde, cezaya hükmolunmaz.
- Hükmün icraya konulmasından veya kesinleşmesinden önce gerçeğin söylenmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilir.
Bu düzenleme, yalan beyanın dava sürecine etkisini ve ceza indirimi mekanizmalarını açıkça ortaya koymaktadır.
2. Suçun Unsurları
Yalan yere yemin suçunun oluşabilmesi için şu unsurlar gereklidir:
- Fail: Davacı veya davalı olmalıdır.
- Fiil: Hukuk davaları kapsamında yalan beyanda bulunmak.
- Hukuka Aykırılık: Beyan, gerçeğe aykırı olmalıdır.
- Manevi Unsur: Fail, yalan beyanın gerçeğe aykırı olduğunu bilerek yemin etmelidir.
Bu unsurların varlığı, ceza sorumluluğunun doğması için zorunludur (Öz, 2019).
3. Suçtan Zarar Görenler: Mağdurların Hakları ve Yapması Gerekenler
Hukuk davalarında yalan yere yemin nedeniyle zarar gören kişiler, aşağıdaki adımları izlemelidir:
- Durumu Belgelemek: Yalan beyanın kanıtlarını toplamak, yazılı ve dijital delilleri muhafaza etmek.
- Resmi Başvuru: Suçun işlendiği mahkemeye veya Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulunmak.
- Hukuki Destek: Alanında uzman bir ceza avukatıyla çalışarak süreçte doğru adımların atılmasını sağlamak.
- Dava Takibi: Şikâyetin ve dava sürecinin etkin şekilde takip edilmesi, gerektiğinde ek delillerin sunulması.
4. Suç İsnat Edilenlerin Hakları ve Yapması Gerekenler
Yalan yere yemin ile suçlanan kişiler, savunma süreçlerinde şu adımları takip etmelidir:
- Avukatla İşbirliği: Ceza hukuku alanında deneyimli bir avukattan hukuki danışmanlık almak.
- Gerçeğin Açıklanması: Dava hükümden önce gerçeği beyan etmek, cezadan muafiyet veya indirimden faydalanmayı sağlayabilir.
- Delillerin Toplanması: Kendi lehine olan tüm delilleri mahkemeye sunmak.
- Sürecin Takibi: Dava ve icra süreçlerini yakından takip ederek hak kaybı yaşanmamasını sağlamak.
5. Ceza İndirimi ve Afet Durumları
- Hükümden Önce Gerçeğin Söylenmesi: Cezaya hükmolunmaz.
- Kesinleşmeden Önce Gerçeğin Söylenmesi: Verilecek cezanın yarısı indirilir.
Bu durumlar, failin işlediği suçu telafi etme imkânı sunar ve ceza hukuku açısından caydırıcı niteliktedir (Kara, 2021).
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Yalan yere yemin eden herkes ceza alır mı?
Cevap: Evet, ancak gerçeğin dava sırasında veya hüküm öncesi açıklanması durumunda ceza indirimi veya muafiyet söz konusu olabilir.
Soru 2: Suç isnat edilen kişi hangi delilleri sunabilir?
Cevap: Yazılı belgeler, tanık beyanları, ses/görüntü kayıtları ve diğer tüm hukuken geçerli deliller sunulabilir.
Soru 3: Mağdur, yalan beyan nedeniyle maddi zarar gördüyse ne yapmalı?
Cevap: Hem cezai hem de hukuki tazminat yollarını araştırmalı; avukat aracılığıyla hem suç duyurusunda bulunmalı hem de maddi tazminat talep etmelidir.
7. Uzman Görüşü
Yalan yere yemin suçları, hukuki sürecin güvenilirliğini doğrudan etkiler. Bu nedenle, hem suç isnat edilenler hem de mağdurlar, alanında uzman ceza avukatından danışmanlık almalıdır. Profesyonel rehberlik, hak kayıplarını önler ve yasal süreçlerin doğru şekilde yürütülmesini sağlar.
Sonuç
TCK m.275 kapsamında yalan yere yemin suçu, hukuk davalarının güvenliği ve adaletin tesisi açısından kritik öneme sahiptir. Suçun önlenmesi ve mağdurların korunması için hem ceza hukuku mekanizmalarının bilinmesi hem de hukuki danışmanlık alınması şarttır. Suç isnat edilen kişiler, gerçeği zamanında beyan ederek ceza indiriminden veya muafiyetinden faydalanabilir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.