Yargılamaya katılamayacak hâkim
Madde 23 – (1) Bir karar veya hükme katılan hâkim, yüksek görevli mahkemece bu hükme ilişkin olarak verilecek karar veya hükme katılamaz.
(2) Aynı işte soruşturma evresinde görev yapmış bulunan hâkim, kovuşturma evresinde görev yapamaz.
(3) Yargılamanın yenilenmesi halinde, önceki yargılamada görev yapan hâkim, aynı işte görev alamaz.
Yargılamaya Katılamayacak Hâkimler: Ceza Muhakemesinde Görev ve Tarafsızlık İlkesi
Giriş
Ceza muhakemesinde yargılamanın adil ve tarafsız bir şekilde yürütülmesi, hukukun temel ilkelerinden biridir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 23. maddesi, hâkimlerin hangi durumlarda yargılamaya katılamayacağını açıkça düzenlemektedir. Bu düzenleme, yargılamanın tarafsızlığını ve hukuki güvenliği sağlamak amacıyla getirilmiştir (Özdemir, 2020). Makalemizde, 23. maddenin detaylı analizi yapılacak, şüpheli/sanıklar ile mağdur/müştekilerin bu durumda hangi hak ve yükümlülüklere sahip oldukları açıklanacak ve alanında uzman ceza avukatından yardım almanın önemi vurgulanacaktır.
1. CMK m.23 Kapsamında Yargılamaya Katılamayacak Hâkimler
1.1. Önceki Kararlara Katılan Hâkimler
CMK m.23/1’e göre, bir karar veya hükme katılan hâkim, yüksek görevli mahkemece bu hükme ilişkin olarak verilecek karara katılamaz. Bu düzenleme, aynı hâkimin aynı iş üzerinde tekrar karar vermesi sonucunda doğabilecek taraflılık riskini ortadan kaldırır (Arslan, 2021).
1.2. Soruşturma Evresinde Görev Yapmış Hâkimler
CMK m.23/2 uyarınca, bir hâkim soruşturma evresinde görev yaptıysa, kovuşturma evresinde aynı dosyada görev alamaz. Bu kural, yargılamanın tarafsızlığını ve adil yargılanma hakkını güvence altına alır (Demir, 2019).
1.3. Yargılamanın Yenilenmesi Durumu
CMK m.23/3, yargılamanın yenilenmesi halinde önceki yargılamada görev yapan hâkimin aynı işte görev alamayacağını belirtir. Bu, önceki kararların etkisinin yeni yargılamayı etkilemesini önlemek amacıyla getirilmiş bir güvencedir (Kaya, 2022).
2. Hâkimin Katılamayacağı Durumlarda Tarafların Hakları
2.1. Şüpheli ve Sanıkların Hakları
- Hâkimin katılamayacağı durumlar ortaya çıktığında, şüpheli veya sanıklar, görevli hâkim konusunu itiraz yolu ile gündeme getirebilir.
- Bu süreçte, sürecin takip edilmesi ve itirazın yazılı olarak yapılması gerekir.
- Şüpheli veya sanık, sürecin adil yürütülmesini sağlamak için mutlaka alanında uzman bir ceza avukatından destek almalıdır.
2.2. Suçtan Zarar Gören, Mağdur veya Müştekilerin Hakları
- Hâkimin katılamayacağı durumlarda mağdur veya müşteki, mahkeme kararlarının tarafsızlığı açısından itiraz haklarını kullanabilir.
- Bu hak, özellikle tazminat talepleri veya mağduriyetlerin giderilmesi açısından önemlidir.
- Mağdur veya müşteki, hak kayıplarını önlemek için ceza hukuku alanında deneyimli bir avukattan danışmanlık almalıdır.
3. Alanında Uzman Ceza Avukatının Önemi
- Hâkimin katılamayacağı durumların belirlenmesi ve gerekli itirazların yapılması, teknik bilgi ve tecrübe gerektirir.
- Ceza avukatı, yargılama sürecinde tarafların haklarının korunmasını sağlar, hatalı uygulamalara karşı yasal yollara başvurur.
- Tarafsız ve adil yargılama hakkının güvenceye alınması, avukat desteği ile daha etkin bir şekilde sağlanabilir (Yılmaz, 2021).
4. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Önceki yargılamada görev yapan hâkim yeni davaya katılabilir mi?
Cevap: Hayır, CMK m.23/3’e göre önceki yargılamada görev alan hâkim, aynı işte görev alamaz.
Soru 2: Soruşturma evresinde görev yapan hâkim kovuşturma evresinde görev yapabilir mi?
Cevap: Hayır, CMK m.23/2’ye göre bu hâkimler kovuşturma evresinde görev yapamaz.
Soru 3: Şüpheli veya mağdur, hâkimin katılamayacağı durumları nasıl öğrenebilir?
Cevap: Mahkeme kararları, duruşma tutanakları ve avukat aracılığıyla öğrenilebilir. Taraflar, haklarını korumak için bu durumu mahkemeye yazılı olarak bildirebilir.
Soru 4: Hâkimin katılamayacağı durumlarda ne yapılmalıdır?
Cevap: Taraflar, itiraz haklarını kullanmalı ve sürecin takip edilmesi için uzman ceza avukatından danışmanlık almalıdır.
5. Sonuç
CMK m.23, hâkimlerin yargılamaya katılamayacağı durumları düzenleyerek, tarafsız ve adil yargılanma ilkesini güvence altına alır. Şüpheli, sanık, mağdur ve müştekilerin, bu düzenlemeden doğan haklarını kullanmaları ve sürecin takibi için mutlaka ceza hukuku alanında uzman bir avukattan destek almaları gerekir. Tarafsız hâkim güvence altına alındığında, yargılamanın hukuki meşruiyeti ve toplum güveni korunmuş olur.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.