Yargıtayca Davanın Esasına Hükmedilecek Hâller ve Hukuka Aykırılığın Düzeltilmesi (CMK.303) – Ağır Ceza Avukatı I Avukat Necmettin İlhan

Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.

Yargıtayca davanın esasına hükmedilecek hâller, hukuka aykırılığın düzeltilmesi

Madde 303 – (1) Hükme esas olarak saptanan olaylara uygulanmasında hukuka aykırılıktan dolayı hüküm bozulmuş ise, aşağıdaki hâllerde Yargıtay davanın esasına hükmedebileceği gibi hükümdeki hukuka aykırılığı da düzeltebilir:

a) Olayın daha ziyade aydınlanması gerekmeden beraate veya davanın düşmesine ya da alt ve üst sınırı olmayan sabit bir cezaya hükmolunması gerekirse.

b) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının iddiasına uygun olarak sanığa kanunda yazılı cezanın en alt derecesini uygulamayı uygun görürse.

c) Mahkemece sabit görülen suçun unsurları, niteliği ve cezası hükümde doğru gösterilmiş olduğu hâlde sadece kanunun madde numarası yanlış yazılmış ise.

d) Hükümden sonra yürürlüğe giren kanun, suçun cezasını azaltmış ve mahkemece sanığa verilecek cezanın belirlenmesinde artırma sebebi kabul edilmemiş veya yeni bir kanun ile fiil suç olmaktan çıkarılmış ise birinci hâlde daha az bir cezanın hükmolunması ve ikinci hâlde hiç ceza hükmolunmaması gerekirse.

e) Sanığın açıkça saptanmış olan doğum ve suç tarihlerine göre verilecek cezanın belirlenmesinde gerekli indirim yapılmamış veya yanlış indirim yapılmış ise.

f) Artırma veya indirim sonucunda verilecek ceza süresi veya miktarının belirlenmesinde maddî hata yapılmış ise.

g) Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesindeki sıralamanın gözetilmemesi yüzünden eksik veya fazla ceza verilmiş ise.

h) Harçlar Kanunu ile yargılama giderlerine ilişkin hükümlere ve Avukatlık Kanununa göre düzenlenen ücret tarifesine aykırılık mevcutsa.

Yargıtayca Davanın Esasına Hükmedilecek Hâller ve Hukuka Aykırılığın Düzeltilmesi: CMK 303 Analizi

Giriş

Ceza muhakemesinde, hükmün bozulması veya düzeltilmesi süreci, hem sanıklar hem de mağdurlar açısından kritik öneme sahiptir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 303. maddesi, Yargıtay’ın hukuka aykırılıktan dolayı bozulan hükümlerde hangi durumlarda davanın esasına hükmedebileceğini ve hukuka aykırılığı düzeltebileceğini açıkça düzenlemektedir. Bu makalede, CMK 303 kapsamındaki düzenlemeler, uygulanma koşulları, şüpheli/sanık ile mağdur/müştekinin dikkat etmesi gereken hususlar ve sürecin etkin yönetiminde uzman ceza avukatının rolü detaylandırılacaktır.

CMK 303’ün Kapsamı ve Uygulama Alanı

CMK 303 uyarınca Yargıtay, bozma nedenine bağlı olarak hükmün esasına geçebilir ve hukuka aykırılığı düzeltebilir. Özellikle aşağıdaki hâller ön plana çıkmaktadır:

1. Olayın daha fazla aydınlatılmasına gerek olmadan beraat veya davanın düşmesine hükmedilmesi: Bazı durumlarda delillerin yeterliliği veya suçun unsurlarının sabitliği nedeniyle, ek incelemeye gerek olmadan karar verilebilir.
2. Sanığa kanunda yazılı cezanın en alt derecesinin uygulanması: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talebine uygun olarak, kanuni sınırların alt derecesi uygulanabilir.
3. Kanun maddesi numarasının yanlış yazılması: Suçun unsurları ve ceza doğru belirlenmiş ancak maddi hata varsa düzeltme yapılabilir.
4. Ceza indirimleri veya suçun ortadan kalkması: Hükümden sonra yürürlüğe giren kanunlarda ceza azaltılmış veya fiil suç olmaktan çıkarılmışsa, gerekli düzeltmeler yapılır.
5. Yanlış veya eksik indirim uygulanması: Sanığın yaşı veya suç tarihi dikkate alınmamışsa ceza yeniden hesaplanabilir.
6. Maddî hatalar ve TCK 61’in uygulanmaması: Artırma/indirimler sonucu ceza yanlış hesaplanmışsa veya TCK 61 sıralaması dikkate alınmamışsa düzeltme yapılır.
7. Yargılama giderleri ve ücret tarifelerine aykırılık: Harçlar Kanunu ve Avukatlık Kanunu’na aykırılık durumunda Yargıtay müdahale edebilir.

Şüpheli/Sanık ve Mağdur/Müştekinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Şüpheli/Sanık Açısından

• Temsil ve savunma hakkı: Yargıtay süreci karmaşık olup, hükmün esasına geçilmesi veya hukuka aykırılığın düzeltilmesi sırasında sanığın aktif katılımı kritik öneme sahiptir.
• Hak ve yükümlülükler: Mahkeme kararlarını ve Yargıtay tebliğlerini dikkatle takip etmek, sürelere riayet etmek zorunludur.
• İndirim ve maddî hataların takibi: Kanuni indirimlerin doğru uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmek, hatalı hesaplamalara karşı itiraz hakkını kullanmak gerekir.

Mağdur/Müşteki/Suçtan Zarar Gören Açısından

• Hakkın korunması: Yargıtay süreci, mağdur lehine de hukuki sonuç doğurabilir; örneğin cezanın düşürülmesi veya suçun ortadan kalkması hâllerinde hak kaybı yaşanmaması için hukuki destek önemlidir.
• Tazminat ve adli yardımlar: Suçtan zarar görenlerin tazminat haklarının korunması, mahkeme ve Yargıtay kararlarında göz önünde bulundurulmalıdır.
• Bilgi ve iletişim: Süreçle ilgili düzenli bilgilendirme ve Yargıtay kararlarının incelenmesi, hak kaybını önler.

Uzman Ceza Avukatının Rolü

CMK 303 kapsamında Yargıtay süreci, hukuki karmaşıklık ve teknik detaylar içerir. Uzman ceza avukatı:

• Hükmün esasına geçilmesi ve hukuka aykırılıkların düzeltilmesi süreçlerini doğru yönetir.
• Ceza miktarları, TCK 61 sıralaması ve maddî hatalar gibi teknik konularda müdahale sağlar.
• Sanık ve mağdur haklarının korunmasını temin eder ve itiraz süreçlerini etkin şekilde yürütür.
• Yargıtay tebliğlerini, süreleri ve delil durumlarını takip ederek sürecin kesintisiz işlemesini sağlar.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Soru 1: Yargıtay hangi durumlarda hükmün esasına geçebilir?
Cevap: Hükmün bozulduğu ancak olayın daha fazla aydınlatılmasına gerek olmadan karar verilebileceği hallerde, maddî hataların düzeltilmesi veya ceza indirimlerinin uygulanması durumunda.

Soru 2: Sanık Yargıtay sürecinde ne yapmalıdır?
Cevap: Temsil hakkını kullanmalı, tebliğleri dikkatle takip etmeli ve sürelere uygun itirazda bulunmalıdır.

Soru 3: Mağdur bu süreçten nasıl etkilenir?
Cevap: Ceza miktarı ve hükmün esası mağdurun tazminat ve adli haklarını etkileyebilir. Hukuki destek almak önemlidir.

Soru 4: Uzman ceza avukatı neden önemlidir?
Cevap: Teknik ve karmaşık Yargıtay sürecinde hataların önlenmesi, hakların korunması ve hukuki stratejinin doğru yürütülmesi için gereklidir.

Sonuç

CMK 303, Yargıtay’ın hukuka aykırılıktan dolayı bozulan hükümlerde davanın esasına geçmesini ve eksik ya da hatalı uygulamaları düzeltmesini düzenleyen kritik bir maddedir. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müştekinin haklarının korunması ve sürecin etkin yönetimi için uzman ceza avukatının desteği vazgeçilmezdir. Sürecin her aşamasında bilinçli hareket etmek, hak kaybını önlemenin en güvenli yoludur.

Kaynakça

• Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı Kanun, Madde 303.
• Türk Ceza Kanunu, 5237 sayılı Kanun, Madde 61.
• Avukatlık Kanunu, 1136 sayılı Kanun.
• Harçlar Kanunu, 492 sayılı Kanun.
• Özgür, M. (2022). Ceza muhakemesinde Yargıtay incelemeleri ve hukuka aykırılığın düzeltilmesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Demir, A. (2021). Hukuka aykırılık ve bozma süreçleri. İstanbul: Beta Yayınları.

UYARI

Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.

KVKK AYDINLATMA METNİ