Yeminin yerine getirilmesi, sağır veya dilsizin yemini
Madde 56 – (1) Tanık, yüksek sesle tekrar ederek veya okuyarak yemin eder.
(2) Okuma ve yazma bilen sağır veya dilsizler yemin biçimini yazarak ve imzalarını koyarak yemin ederler. Okuma ve yazma bilmeyen sağır veya dilsizler işaretlerinden anlayan bir tercüman aracılığıyla ve işaretle yemin ederler.
Yeminin Yerine Getirilmesi ve Sağır veya Dilsiz Tanıkların Yemini: Ceza Muhakemesi Perspektifi
Giriş
Yemin, ceza muhakemesinde tanığın veya tarafların doğruyu söyleme yükümlülüğünü pekiştiren hukuki bir araçtır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 56, tanığın yeminin nasıl yerine getirileceğini ve özel durumlarda (sağır veya dilsiz tanıklar) uygulanacak yöntemleri düzenlemektedir. Bu makalede, yemin uygulamalarının pratik boyutları, tanıkların, şüphelilerin/sanıkların ve mağdurların süreçte izlemesi gereken yollar detaylı biçimde ele alınacaktır.
1. Yeminin Yerine Getirilmesi
1.1. Tanığın Yükümlülükleri
Tanık, duruşma veya sorgu sırasında kendisine verilecek yemin metnini yüksek sesle tekrar ederek veya okuyarak yerine getirir. Bu uygulama, tanığın bilincinin ve iradesinin doğru şekilde yeminle bütünleşmesini sağlar. Yemin, gerçeği söylemenin hukuki ve vicdani sorumluluğunu pekiştirir.
1.2. Şüpheli/Sanık ve Mağdur Perspektifi
- Şüpheli/Sanık: Tanığın yemin uygulamasını izlerken, kendisine yöneltilen sorulara doğru ve eksiksiz cevap vermekle yükümlüdür. Yemin sürecinde hukuki hakları açısından avukatından destek alması, soru-cevap sürecinde hak kaybını önler.
- Mağdur/Zarar Gören: Mağdurun, tanığın yeminini anlaması ve sürece güvenle katılması önemlidir. Mağdurun haklarının korunması için avukattan rehberlik alınması tavsiye edilir.
2. Sağır veya Dilsiz Tanıkların Yemini
2.1. Okuma ve Yazma Bilenler
Okuma ve yazma bilen sağır veya dilsiz tanıklar, yemin metnini yazarak ve imza koyarak yemini yerine getirirler. Bu yöntem, tanığın ifade özgürlüğünü ve hukuki yükümlülüğünü güvence altına alır.
2.2. Okuma ve Yazma Bilmeyenler
Okuma ve yazma bilmeyen sağır veya dilsiz tanıklar, işaret dilini bilen bir tercüman aracılığıyla yemin ederler. Bu süreçte:
- Tercüman, tanığın ifadelerini doğru biçimde iletmekle yükümlüdür.
- Tanık, işaret diliyle yemin metnini tekrarlayarak veya onaylayarak yerine getirir.
3. Uygulamada Öne Çıkan Hususlar
3.1. Yemin Metninin Anlaşılması
Tanığın, yemin metnini tam olarak anlaması esastır. Özellikle özel durumlarda (sağır veya dilsiz tanıklar) tercüman desteği kritik öneme sahiptir.
3.2. Hukuki Danışmanlık
Her aşamada alanında uzman bir ceza avukatının rehberliği, hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından hak kaybını önler ve sürecin doğru işletilmesini sağlar.
4. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Sağır veya dilsiz bir tanık yemin etmek istemezse ne olur?
Cevap: CMK uyarınca tanığın yemini reddetme hakkı bulunabilir, ancak hâkim veya mahkeme başkanı tarafından yemin süreci gerektiğinde zorunlu hale getirilebilir. Hukuki danışmanlık almak önemlidir.
Soru 2: Okuma-yazma bilmeyen bir tanık nasıl yemin eder?
Cevap: İşaret dilini bilen bir tercüman aracılığıyla, tanığın işaretleri ile yemin gerçekleştirilir.
Soru 3: Şüpheli/sanık yemin eden tanığa müdahale edebilir mi?
Cevap: Tanığın yemini sırasında müdahale edilemez; şüpheli veya sanık avukatıyla birlikte sorulara cevap verir.
Soru 4: Mağdur yemin sürecini izleyebilir mi?
Cevap: Evet, mağdur yemin sürecini izleyebilir ve avukatı aracılığıyla haklarını koruyabilir.
5. Sonuç ve Hukuki Öneriler
Yemin, ceza muhakemesinde doğruyu ortaya çıkarmanın temel mekanizmalarından biridir. Sağır veya dilsiz tanıkların yemini, özel yöntemlerle güvence altına alınmıştır. Şüpheli/sanıklar ve mağdurların, haklarını doğru şekilde kullanabilmeleri için:
- Süreç boyunca uzman bir ceza avukatından destek alması,
- Tanığın yemin metnini anlamasını sağlamak,
- Okuma-yazma bilmeyenler için tercüman desteğini kullanmak,
gerekli ve önemlidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.