Zehirli madde katma
Madde 185- (1) İçilecek sulara veya yenilecek veya içilecek veya kullanılacak veya tüketilecek her çeşit besin veya şeylere zehir katarak veya başka suretlerle bunları bozarak kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşüren kimseye iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Yukarıdaki fıkrada belirtilen fiillerin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak işlenmesi halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
GEREKÇE:
Maddede, içme sularına, besinlere veya diğer maddelere zehir katarak veya sair suretle bozarak kamunun sağlığını tehlikeye düşüren kimse ceza-landırılmaktadır.
Suç konusu olabilecek maddeler tek tek gösterilmemiştir; yenilecek ve içilecek her çeşit besin, tüketilecek her türlü madde, bu suçun konusunu oluşturabilir.
Söz konusu suç, bu besin ve maddelere zehir katılması veya bunların bozulmasını sağlamak suretiyle oluşur. Gıdaların çeşitli suretlerde mikroplandırılması da, zehir kavramı içinde mütalâa edilerek, bu madde hükmüne göre cezalandırılmayı gerektirir.
Maddeden açıkça anlaşılacağı üzere, fiil somut bir tehlike suçudur. Madde metninde tanımlanan fiillerin işlenmesiyle, kişilerin hayatının ve sağlığının tehlikeye düşürülmesi gerekir.
Maddenin ikinci fıkrasında, birinci fıkrada tanımlanan fiillerin taksirle işlenmesi, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 394 – (Değişik: 22/9/1983 – 2891/2 md.)
Halkın içeceği sulara ve yiyeceği veya içeceği her çeşit şeylere zehir katarak ve sair suretle bozarak umumun sıhhatini tehlikeye düşüren kimse beş yıldan onbeş yıla kadar ağır hapis cezası ile cezalandırılır.
Madde 399 – (Değişik: 22/9/1983 – 2891/7 md.)
Geçen maddelerde yazılı fiillerden biri hataen veya kayıtsızlık veya meslek ve sanatta tecrübesizlik veya nizam ve emir ve talimata uymama sonucu olarak yapılmış ise faili 394 üncü maddede beyan olunan fiillerden dolayı altı aydan iki yıla kadar hapis, onbin liradan yetmişbeşbin liraya kadar ağır para cezası ve 395 inci maddede beyan olunan fiillerden dolayı altı aydan bir yıla kadar hapis ve onbin liradan ellibin liraya kadar ağır para cezası ve 396 ve 397 nci maddelerde yazılı fiillerden dolayı iki aydan altı aya kadar hapis ve üçbin liradan onbeşbin liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
AÇIKLAMALAR
Zehirli Madde Katma Suçu: Türk Ceza Kanunu Madde 185’in Hukuki Analizi
Özet:
Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 185, kamu sağlığını tehdit eden zehirli madde katma suçunu hem kasıtlı hem de taksirli olarak düzenleyerek toplumun sağlığının korunmasına yönelik caydırıcı yaptırımlar getirmiştir. Bu makalede, suçun unsurları, korunan hukuki yarar, ceza yaptırımları, teşebbüs, iştirak, içtima ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Ayrıca güncel mevzuat ile Yargıtay kararları ışığında değerlendirmeler yapılmış, sıkça sorulan sorular bölümü eklenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Zehirli madde katma, TCK 185, kamunun sağlığı, kasıt, taksir, ceza hukuku, topluma karşı suçlar
1. Giriş
Kamunun sağlığı, hukuk sisteminin en önemli koruma alanlarından biridir. Zehirli madde katma suçu, toplum sağlığını doğrudan tehdit eden ağır bir suç türüdür. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 185. maddesinde hem kasıtlı hem de taksirli şekliyle düzenlenen bu suç, toplumun gıda, su ve diğer tüketim maddeleri aracılığıyla korunmasını amaçlar (Yılmaz, 2020). Makalede suçun hukuki yapısı, korunan yararı, unsurları, özel görünüş biçimleri ve yaptırımları akademik perspektiften ele alınmaktadır.
2. Hukuki Düzenleme ve Tarihsel Gelişim
2.1 765 Sayılı TCK ile Karşılaştırma
Öncelikle, 765 sayılı eski Ceza Kanunu’nun 394 ve 399. maddelerinde zehirli madde katma suçunun ayrı ayrı düzenlenmiş olması ile 5237 sayılı YTCK’da tek maddede, iki fıkra halinde yer alması önemli bir değişikliktir (Gürbüz, 2019). Ayrıca, YTCK’da suçun konusu olan maddeler kapsamı genişletilerek içilecek sular, yenilecek, içilecek, kullanılacak ve tüketilecek tüm maddeler olarak ifade edilmiştir. Ceza yaptırımları ise 765 sayılı kanuna kıyasla daha esnek biçimde düzenlenmiştir (Yılmaz, 2020).
2.2 Suçun Düzenlendiği Bölüm
TCK’nın Topluma Karşı Suçlar başlığı altında, Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar bölümünde yer alan bu düzenleme, toplumun sağlık güvenliğini korumaya yönelik kamu yararını hedeflemektedir.
3. Korunan Hukuki Yarar
Zehirli madde katma suçu ile korunan yarar, geniş anlamda toplumun, yani kamunun sağlığıdır (Erdoğan, 2021). Bu suç, özellikle kimlerin zarar göreceğinin önceden tespit edilemediği durumlarda toplum sağlığını hedef alır. Örneğin, sınıraşan ırmaklara zehir katılması halinde, sınır ötesindeki diğer ülkelerin halkının sağlığı da tehlikeye girebilir.
4. Suçun Unsurları
4.1 Fail
Suçun faili herkestir; kanunda özel bir vasıf aranmaz. Herhangi bir meslek, cinsiyet, milliyet veya yaş sınırlaması yoktur (Erdoğan, 2021).
4.2 Mağdur
Mağdur, toplumun tamamıdır. Belirli bir kişi değil, kamu sağlığı zarar görür. Belirli kişiler zarar görmüşse, başka suçlar gündeme gelir (yaralama, öldürme vb.).
4.3 Suçun Konusu
İçilecek sular, yenilecek, içilecek, kullanılacak veya tüketilecek her türlü besin veya şeyler suçun konusudur. Su ve gıda maddelerinin dışında kolonya, sabun, ilaç gibi maddeler de kapsama girmektedir. Ancak su veya gıdaların “kesinlikle içilmeye veya yenmeye özgülenmemiş” olması durumunda suç oluşmaz (Gürbüz, 2019).
4.4 Hareket ve Sonuç
Suçun hareket unsuru, suça konu maddelere zehir katmak veya başka surette bozmak suretiyle kişilerin hayat ve sağlığını tehlikeye düşürmektir. Zehirin katılması, katı, sıvı veya gaz şeklinde olabilir. Ayrıca mikroplandırmak, lağım sularını içme suyuna karıştırmak gibi eylemler de kapsanır (Erdoğan, 2021).
4.5 Manevi Unsur
Birinci fıkradaki suç, genel kasıt ile işlenir; failin eyleminin sonuç doğurabileceğini bilmesi ve istemesi gerekir. İkinci fıkradaki taksirli suç ise dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık sonucu gerçekleşir. Bilinçli taksir ve basit taksir söz konusu olabilir (Yılmaz, 2020).
5. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
5.1 Teşebbüs
Kasıtlı suçta teşebbüs mümkündür. Örneğin, zehir katma eylemi tamamlanmadan müdahale edilirse, teşebbüs aşamasında kalmış olur. Taksirli suçta teşebbüs söz konusu değildir.
5.2 İştirak
Kasıtlı suçta her türlü iştirak mümkündür. Taksirli suçta ise iştirak mümkün değildir, her fail kendi kusurundan sorumludur.
5.3 İçtima ve Ayrım
Zehirli madde katma suçu somut tehlike suçudur. Zarara yol açması halinde ayrıca yaralama veya öldürme suçları gündeme gelir ve cezalar birlikte uygulanır (Gürbüz, 2019).
6. Mevzuat ile İlişkisi
5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun’un ilgili maddeleri ile birlikte değerlendirilmelidir. Üretim aşamasında insan sağlığına zarar verecek maddelerin katılması ayrı, üretim sonrası zehir katılması farklı suç alanlarıdır (Erdoğan, 2021).
7. Cezai Yaptırımlar
- Kasıtlı suç: 2 yıldan 15 yıla kadar hapis (TCK, 185/1).
- Taksirli suç: 3 aydan 1 yıla kadar hapis (TCK, 185/2).
Cezalar 2 yıl veya altı ise CMK 231’e göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması uygulanabilir (Yılmaz, 2020).
8. Kovuşturma Usulü, Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Kovuşturma, şikayete bağlı olmayıp re’sen takip edilir.
- Kasıtlı suç Ağır Ceza Mahkemesi’nde, taksirli suç Sulh Ceza Mahkemesi’nde görülür (5235 sayılı CMK m.10 ve m.12).
- Yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir (Yılmaz, 2020).
9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Zehirli madde katma suçunun kasıtlı ve taksirli halleri arasındaki fark nedir?
Cevap: Kasıtlı halde fail, eylemin sonuç doğuracağını bilerek ve isteyerek hareket eder. Taksirli halde ise, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranır ancak sonucu istemez.
Soru 2: Suçun faili kimler olabilir?
Cevap: Herkes fail olabilir; özel bir meslek veya vasıf aranmaz.
Soru 3: Suçun konusu sadece yiyecek ve içecek midir?
Cevap: Hayır, içilecek sular, yenilecek, içilecek, kullanılacak veya tüketilecek her çeşit besin veya madde suç kapsamındadır.
Soru 4: Zehir katılmış madde yenilmeden veya içilmeden de suç oluşur mu?
Cevap: Evet, zehir katılması ve hayat veya sağlık açısından tehlike oluşturması suçun oluşması için yeterlidir.
Soru 5: Suçun kovuşturması şikayete bağlı mıdır?
Cevap: Hayır, kamu düzenine ilişkin bir suç olduğu için re’sen takip edilir.
10. Sonuç
TCK’nın 185. maddesi, toplum sağlığının korunması amacıyla zehirli madde katma suçunu hem kasıtlı hem de taksirli halleriyle ayrıntılı şekilde düzenleyerek etkin yaptırımlar sağlamaktadır. Mevzuat, suçun kapsamını genişletmiş ve cezai yaptırımları güncelleyerek caydırıcılığı artırmıştır. Suçun teşebbüs, iştirak ve içtima yönleri ise hukuk uygulamasında önemli yer tutmaktadır. Güncel yargı kararları ve mevzuat ışığında, bu suçla mücadele etkin biçimde sürdürülmelidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.